Blog Amma Asante: 2021 bouwen aan een rechtvaardige overheid

2020 was een bewogen jaar voor de Landelijke Cliëntenraad (LCR) en burgers in de sociale zekerheid. Veel nieuwe of veranderde wetgeving raakte mensen direct en leverde veel (extra) werk op voor de LCR. Waar hebben we het over? De veranderingen binnen de Wajong en de evaluatie van de Participatiewet bijvoorbeeld. Maar ook de verhoren speelden een grote rol: de kinderopvangtoeslagen – die geleid hebben tot de val van het kabinet – en de tijdelijke commissie uitvoeringsorganisaties die onderzoek doen naar de kwaliteit van de uitvoering bij onder meer UWV.

2020 was ook het jaar van het SyRi-proces. Samen met andere maatschappelijke organisaties spanden we een rechtszaak aan: het datasysteem werd geschrapt dat via ondoorzichtige algoritmes op zoek ging naar uitkeringsfraude. We waren ons toen nog niet bewust van wat het oordeel rondom de kinderopvangtoeslagenaffaire zou zijn: de overheid wantrouwt haar eigen burgers, jaagt hen na en brengt hen in financiële moeilijkheden. Dat de overheid burgers soms zo in de kou laat staan hadden we van tevoren niet durven vermoeden. Ik kan er met mijn pet nog steeds niet bij. En net als bij SyRi blijven wij alert waar dreigingen op de loer liggen. We hebben te maken met technologische ontwikkelingen die we nu lijken in te zetten tégen burgers in plaats van voor burgers. Dat moet anders!

Vorig jaar hebben we vaak achter de schermen bijgedragen aan de verbetering van de positie van burgers in de sociale zekerheid. Daar speelt een groot deel van ons werk zich af: achter de schermen. Zo kunnen we vóór de schermen het verschil maken. De LCR wordt daar steeds zichtbaarder. Dat is ook nodig. We werken voor mensen die op de een of andere manier een uitkering ontvangen. Dan moeten zij zich herkennen in ons werk en het vertrouwen hebben dat er met hun noodkreten wat wordt gedaan.

We hebben het platform www.hetgaatovermij.org met #wajongerswordenvergeten gelanceerd met onze organisaties die lid zijn van de LCR en andere maatschappelijke organisaties. De reacties waren enthousiast: eindelijk met z’n allen krachten bundelen en gaan voor rechtvaardiger wetgeving. En dat leert ons iets voor 2021: we gaan op deze voet door en nog krachtiger inzetten op verbinding en samenwerking.

De samenwerking met Pakhuis de Zwijger gaat door. Hadden we in 2020 drie online live uitzendingen over de nieuwe solidariteit, in 2021 staan er voor het voorjaar weer drie op de agenda 11 februari, 25 februari en 4 maart. Dat één van die uitzendingen een debat wordt rondom de verkiezingen, zal niemand verbazen. Met de Idealenfabriek hebben we een artikel en een lezing over een ander stelsel van sociale zekerheid opgezet. Want we denken dat het hard nodig is om mensen echt bestaanszekerheid te kunnen bieden.

Binnen de LCR is het ook een woelig jaar geweest. Het had moeten gebeuren tijdens een congres, maar Else Roetering heeft na ruim 18 jaar een veel te stil  afscheid moeten nemen omdat ze met pensioen is gegaan. Peter van Leeuwen is haar opgevolgd. En Kosta Skliris is aangetrokken als nieuwe beleidsadviseur. De banden met de raad zelf zijn al stevig, maar die gaan we nóg meer bij ons dagelijks werk betrekken*. We worden als team completer want we hebben van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de financiën gekregen om ons team uit te breiden. En we kunnen de website vernieuwen.

Het is allemaal nodig, want de LCR heeft grootste plannen. Vorig jaar waren we verschillende keren uitgebreid in de media. In 2021 zijn we al goed begonnen: volop op televisie over het weren van kwetsbare burgers in de gemeente, als reactie op de absurde situatie dat je geen boodschappen mag krijgen van je ouders of rondom de fraudebestrijding. Het is mooi dat we zichtbaar zijn in de media, maar ook achter de schermen gaat het werk door. We gaan met het ministerie van SZW casussen bespreken en hoe wet- en regelgeving anders kan zodat de menselijke maat terugkomt.

De verkiezingen staan voor de deur. Het wordt tijd dat we gaan bouwen aan een vernieuwende overheid die vertrouwen in (kwetsbare) burgers en maatwerk vooropstellen. Het huidige stelstel is te ver doorgeschoten in wantrouwen en jacht naar fraude. Ik zet me met hart en ziel in bij de LCR en vóór een stelsel van sociale rechtvaardigheid, solidariteit en de wil om hulp te bieden voor wie dat nodig heeft.

Vooral in deze bizarre tijden waarin we elkaar nauwelijks kunnen ontmoeten en waar eenzaamheid op de loer ligt. Laten we ons focussen op een samenleving die ooit weer opengaat. Laten we omzien naar elkaar in deze moeilijke tijden. Ook al is dat vaak van een afstand of via een scherm.

Amma Asante

LCR-voorzitter

* In de raad namen we afscheid van Edo Paardekooper Overman (Mind LPGGZ), Gillina Baaij, Freddy May, (Kar-SVB), Conny Kooijman, Marion van Beek (Ieder(in)). Zij hebben zich jarenlang met passie zich ingezet voor de LCR en daar ben ik hen zeer dankbaar voor.
Enkele plaatsvervangende leden hadden ook hun termijn erop zitten of konden hun raadswerk niet meer combineren met andere werkzaamheden. Dat gold voor Jochem Atema (CCUWV) en Anique van den Bosch (KAR-SVB). Ook hen ben ik uiteraard dankbaar voor hun waardevolle inzet.
Nieuw benoemd in de raad zijn Henk Veerman en Frens Lemeer (CCUWV), Lennard Goudriaan (KAR-SVB) en Sven Pluimers (Ieder(in)). Als plaatsvervangende leden hebben we versterking gekregen van Liesbeth van de Meer (KAR-SVB), Jan Schrik (CCUWV), Daniel Toebes (Ieder(in)).
De samenstelling van het dagelijks veranderde ook in 2020. We verwelkomden Sandra van Laar als nieuw lid van het DB.