Blog Amma Asante: Vertrouwen

Het zal niemand verbazen dat wij onze kennis en de ervaringen van mensen die zich dagelijks bij ons melden ingebracht hebben bij de informateurs Tjeenk Willink (schriftelijk en met ons 10-Punten-Plan) en Hamer (bij haar aan tafel). Over het belangrijke werk dat wij doen, wat wij daarin tegenkomen en de oplossingen die wij zien.

We weten allemaal hoe de problemen voor mensen zich hebben kunnen opstapelen. Het is het marktdenken van de afgelopen 10 tot 15 jaar dat lang niet altijd een werkende oplossing is. Burgers worden gezien als klant, de overheid als marktaanbieder van sociale voorzieningen. Er is vooral naar het kostenplaatje gekeken en er zijn kosten- en batenanalyses gemaakt. Het moest efficiënter en dus moest er worden bezuinigd. Zie hier: de participatiesamenleving. De overheid trok zich steeds verder terug uit het sociale domein en prees de fraudebestrijder. Het denken op de korte termijn en het zoeken van snelle oplossingen deed zijn intrede. Het evenwicht is uit het oog verloren en investeren in perspectief voor mensen vereist een lange termijn visie. Het is vaak bepalend voor hun levensloop.

Dat zie je ook in het onderwijs: we investeren in goed onderwijs voor iedereen en in ruil daarvoor krijgen we burgers die opgeleid zijn op hun eigen niveau. Zij nemen op de arbeidsmarkt elk hun eigen plaats in, als ze het tenminste zelf kunnen redden. Maar de mensen die wegens ziekte, een beperking of gewoon pech in het leven dat niet kunnen, kregen weinig sympathie de afgelopen jaren. Een beroep van hen op ondersteuning of een vangnet werd eerst langs de doe-het-zelfmeetlat van eigen kracht en zelfredzaamheid gelegd. Volstond die meetlaat niet dan was er nog altijd die van buren, kennis en vrienden. Er bestond zelfs een sociaal klinkend woord voor: samenredzaamheid. En daarmee werd niet gekeken naar het ontwikkelen van ieders mogelijke talenten. 

Waar dit toe leidt? Stress, onzekerheid, soms zelfs tot isolatie en eenzaamheid of tot angst om hulp te vragen van de overheid. Wie die ondersteuning van de overheid nodig heeft, denkt tegenwoordig wel drie keer na voordat hij/zij zich waagt aan een telefoontje of bezoek van de website van de overheid. In het onderzoek naar verrekening van inkomsten zagen we dit probleem goed geïllustreerd. 61% die in financiële problemen komt en 92% die onzekerheid en stress ervaart.

Het effect dat mensen bang worden van die overheid kan niet de bedoeling zijn geweest. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen voor bestaanszekerheid van burgers die daar zelf niet toe in staat zijn. Diezelfde overheid heeft zichzelf in allerlei bochten gewrongen waardoor de burger uit zicht is geraakt. We zien de gevolgen bij de Toeslagenaffaire. En we ontvangen dagelijks bij de LCR signalen van mensen die net zo hard tegen muren aanlopen of door diezelfde overheid in de steek worden gelaten. Mensen zijn niet meer bezig met hun ontwikkeling maar proberen te overleven binnen het systeem.

Bij de Landelijke Cliëntenraad denken we na over oplossingen, hoe dit is te repareren en te  voorkomen. Het 10-Punten-Plan dat hierin voorziet, is bij de informatierondes meegenomen. Liever had ik gezien, met het oog op alle problemen, dat het perspectief van mensen die een uitkering ontvangen direct al de aandacht had gehad. Helaas is dit nog niet vanzelfsprekend in het polderlandschap.
Het motiveert mij extra om de komende jaren een vanzelfsprekende rol in ditzelfde polderlandschap te bevechten voor iedereen met een uitkering naast de werkgevers en werknemers. De LCR ís en blijft officiële gesprekspartner van de overheid. We denken graag constructief mee, gevraagd en ongevraagd. Dat hebben we bij de informateurs gedaan en dat zullen we blijven doen. We zijn er allemaal bij gebaat dat dat vertrouwen terugkomt, voetje voor voetje. Aan mij zal het niet liggen.

Amma Asante

LCR-voorzitter